Đầu tư xây dựng pháp luật, nâng cao năng lực đội ngũ pháp chế

Trong khuôn khổ Dự án “Tăng cường năng lực xây dựng pháp luật của Văn phòng Chính phủ giai đoạn 2020-2023” do Bộ Hợp Kinh tế và Phát triển Liên bang Đức (BMZ) hỗ trợ, ngày 28/11, Văn phòng Chính phủ phối hợp với Bộ Tư pháp và Tổ chức Hợp tác Phát triển Đức GIZ tổ chức Diễn đàn công tác pháp chế năm 2022.

Chính phủ, Thủ tướng đặc biệt coi trọng công tác xây dựng, triển khai thi hành pháp luật

Phát biểu tại Diễn đàn, Phó Chủ nhiệm VPCP Cao Huy cho biết, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa được xác định là một trong ba đột phá chiến lược tại Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2010-2020 thông qua tại Đại hội XI và tiếp tục được hoàn thiện các quan điểm lý luận và thực tiễn sâu sắc, toàn diện hơn tại Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng

Sau hơn 10 năm thực hiện đột phá chiến lược về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, triển khai Hiến pháp năm 2013, từ năm 2010 đến nay, Chính phủ, các cơ quan có thẩm quyền đã trình Quốc hội thông qua 210 dự án Luật, 19 Pháp lệnh; Chính phủ ban hành 1.710 Nghị định, Thủ tướng Chính phủ ban hành 675 Quyết định quy phạm pháp luật; các bộ, cơ quan ngang bộ ban hành khoảng 8.600 Thông tư...

Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua nhiều đạo Luật quan trọng, điều chỉnh hiệu quả các quan hệ lớn trong kinh tế thị trường; điều chỉnh các thị trường như bất động sản, hàng hóa, dịch vụ, công nghệ, vốn, tín dụng, lao động; bên cạnh đó là các đạo luật về giải quyết tranh chấp, phá sản, xử lý vi phạm hành chính… Đồng bộ với đó là khối lượng công việc rất lớn trong triển khai thi hành pháp luật.

Về tổng thể, hệ thống pháp luật đã bao quát tương đối đầy đủ các lĩnh vực, tạo hành lang pháp lý cho sự phát triển kinh tế - xã hội trong những năm qua, góp phần tạo nên thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử của nước ta sau hơn 35 năm Đổi mới.

"Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đặc biệt coi trọng công tác xây dựng, triển khai thi hành pháp luật. Tập trung chỉ đạo, điều hành thực hiện khối lượng công việc rất lớn về xây dựng pháp luật", Phó Chủ nhiệm nhấn mạnh.

Tuy nhiên, trước yêu cầu phát triển của đất nước trong tình hình mới, công tác xây dựng pháp luật và thi hành pháp luật vẫn còn hạn chế, bất cập. Hệ thống pháp luật còn cồng kềnh, phức tạp, thiếu đồng bộ, tính ổn định chưa cao; một số quy định chưa phù hợp với yêu cầu thực tiễn, khó đi vào cuộc sống; việc tổ chức thi hành pháp luật ở một số nơi còn lúng túng, hiệu quả chưa cao; ý thức chấp hành pháp luật trong một bộ phận cán bộ và nhân dân còn thấp; các giải pháp trong xây dựng, triển khai thi hành pháp luật chưa phát huy đầy đủ, hiệu quả.

Phó Chủ nhiệm đánh giá, nhìn một cách tổng thể, sau hơn 10 năm triển khai Nghị định số 55/2011/NĐ-CP ngày 04/7/2011 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của tổ chức pháp chế đã đạt được những kết quả quan trọng, góp phần kiện toàn tổ chức, hoạt động của các tổ chức pháp chế tại các bộ, cơ quan đi vào hiệu quả, thực chất, xây dựng được đội ngũ người làm công tác pháp chế có chuyên môn vững vàng, chuyên nghiệp. 

Công tác pháp chế nói chung và công tác pháp chế của các bộ, ngành, cơ quan trung ương và địa phương, doanh nghiệp nhà nước đã góp phần quan trọng vào việc hoàn thành các nhiệm vụ chính trị quan trọng của bộ, ngành, các cơ quan và Chính phủ.

Bên cạnh đó, cũng cần nhìn nhận một số vấn đề đặt ra: Công tác quản lý nhà nước bằng pháp luật và tổ chức thực hiện công tác pháp chế vẫn còn những hạn chế, bất cập; công tác pháp chế có nơi chưa được quan tâm đúng mức cả về vai trò, vị trí, tổ chức, con người và nguồn lực; việc kiện toàn tổ chức, bộ máy, thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo Nghị định 55 còn gặp nhiều khó khăn; đội ngũ cán bộ, nguồn lực dành cho công tác pháp chế chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn…

Các nhiệm vụ về kiện toàn, đổi mới về tổ chức, bộ máy, biên chế người làm công tác pháp chế; đề xuất cơ chế, giải pháp bảo đảm nguồn lực tài chính nhằm nâng cao hiệu quả công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật và thi hành pháp luật đã được giao cho các Bộ, tuy nhiên, việc triển khai vẫn còn chậm. Các tồn tại hạn chế này cần được nhận diện đầy đủ và có giải pháp tổng thể, đồng bộ, hiệu quả để khắc phục trong những năm tới đây.

Trước những vấn đề đặt ra như vậy, nhiệm vụ tới đây của Chính phủ, của các bộ, ngành đặt ra cho công tác xây dựng, thi hành pháp luật là hết sức nặng nề, đặt lên vai tổ chức pháp chế, cán bộ, công chức, những người làm công tác pháp chế, xây dựng pháp luật nhiều cơ hội và thách thức, nhất là yêu cầu, nhiệm vụ, giải pháp tham mưu chiến lược cho Chính phủ về hoàn thiện pháp luật, tổ chức thi hành pháp luật.

Bảo đảm nguồn lực cho công tác xây dựng hoàn thiện pháp luật và thi hành pháp luật

Tại Diễn đàn, nhiều ý kiến đã nêu lên những tồn tại, khó khăn, vướng mắc và đề xuất các giải pháp của các tổ chức pháp chế, triển khai hiệu quả nhiệm vụ công tác pháp chế năm 2023; đồng thời thảo luận, góp ý cho việc hoàn thiện dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 55 về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của tổ chức pháp chế.

Theo bà Nguyễn Thị Quế Thu, Phó Cục trưởng Cục Pháp chế và cải cách hành chính, tư pháp (Bộ Công an), công tác pháp chế ngày càng khẳng định vai trò quan trọng không thể thiếu trong quá trình các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về lĩnh vực thuộc chức năng, nhiệm vụ của mình và trong công cuộc xây dựng, phát triển và bảo vệ Tổ quốc.

Do vậy, đầu tư cho việc kiện toàn các tổ chức pháp chế và nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ làm công tác pháp chế gắn với việc bảo đảm các điều kiện về con người, vật chất, kinh phí để thực hiện tốt các nhiệm vụ pháp chế là sự đầu tư cần thiết.

Tuy nhiên, vấn đề kiện toàn về tổ chức và nâng cao năng lực của đội ngũ pháp chế cũng cần có nhận thức mới, tư duy mới hợp lý, phù hợp, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước Pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, chiến lược chuyển đổi số và xây dựng Chính phủ số ở Việt Nam...

Nhiệm vụ này đặt ra yêu cầu trước tiên là cần thiết sửa đổi, bổ sung Nghị định số 55; có sự phân biệt giữa tổ chức pháp chế chuyên trách và cơ quan, tổ chức thực hiện công tác pháp chế, nhiệm vụ pháp chế; bổ sung quy định về mối quan hệ phối hợp giữa tổ chức pháp chế các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; giữa tổ chức pháp chế trong từng Bộ; giữa tổ chức pháp chế trung ương và địa phương; giữa tổ chức pháp chế với các cơ quan, tổ chức khác trong thực hiện công tác pháp chế...

Bên cạnh đó, để nâng cao hiệu quả công tác pháp chế, yếu tố con người là đặc biệt quan trọng, do vậy, cần sửa đổi, bổ sung hoàn thiện quy định về tiêu chuẩn của người làm công tác pháp chế; quy định và bảo đảm thực hiện được các quy định về chính sách, chế độ đãi ngộ đảm bảo người làm công tác pháp chế yêu ngành, yêu nghề, tránh tình trạng "chảy máu chất xám" trong các cơ quan nhà nước, đồng thời, cũng là một biệt pháp hữu hiệu để phòng, chống tham nhũng chính sách và tiêu cực trong xây dựng pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật.

Ông Nguyễn Hồng Tuyến, Vụ trưởng Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật (Bộ Tư pháp) cho biết, Bộ Tư pháp soạn thảo dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 55/2011/NĐ-CP để kịp trình Chính phủ theo đúng tiến độ (tháng 12/2022), nhằm kịp thời tháo gỡ một số vướng mắc trong thực tiễn, tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy của tổ chức pháp chế, tiêu chuẩn, chế độ ưu đãi cho người làm công tác pháp chế đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của công tác pháp chế, yêu cầu thực tiễn công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật gắn với tổ chức thi hành pháp luật trong tình hình mới, từ đó góp phần nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác pháp chế.

Ông Đinh Dũng Sỹ, Vụ trưởng Vụ Pháp luật (VPCP) nhấn mạnh, việc đầu tư cho xây dựng thể chế, pháp luật là hoạt động đầu tư phát triển. Đồng thời đề xuất Bộ Tư pháp cần nghiên cứu đề án hoặc chiến lược tổng thể về phát triển nguồn nhân lực, tăng cường nguồn lực cho công tác pháp chế, xây dựng pháp luật và xây dựng thể chế.

Cũng theo ông Đinh Dũng Sỹ, công tác pháp chế là công tác đặc biệt quan trọng để hoạch định ra những đường lối, chính sách phát triển, thể chế hóa đường lối của Đảng. Nghề pháp chế đòi hỏi sự liêm chính, vì vậy có chế độ đãi ngộ thỏa đáng cho đội ngũ cán bộ làm công tác pháp chế và xây dựng pháp luật.

Tại Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu cũng đề xuất một số giải pháp để thực hiện tốt các nhiệm vụ công tác pháp chế năm 2023 như: Tích cực tham mưu xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật, tổ chức thi hành pháp luật, phổ biến, giáo dục pháp luật; xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện kịp thời các chương trình, kế hoạch công tác để cụ thể hóa nhiệm vụ được giao và theo yêu cầu, bảo đảm tính khả thi, bám sát các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, của các bộ, ngành.

Tiếp tục đổi mới tư duy, lề lối làm việc, hành động quyết liệt hơn, hiệu quả hơn, tận dụng tốt các cơ hội để đưa công tác tư pháp ngày càng phát triển bền vững. Nâng cao hiệu quả công tác phối hợp giữa các cấp, các ngành trong chỉ đạo, điều hành công tác pháp chế; chủ động, kịp thời báo cáo, kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền để xin ý kiến chỉ đạo, tháo gỡ những khó khăn, bất cập trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của bộ, ngành.

Đồng thời nghiên cứu đề án, chiến lược đổi mới, kiện toàn bộ máy tổ chức, nâng cao năng lực hoạt động cho các tổ chức pháp chế, phát triển nguồn nhân lực; chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn nâng cao trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ người làm công tác pháp chế. Ứng dụng mạnh mẽ, tận dụng lợi thế của công nghệ thông tin, công nghệ số vào công tác của bộ, ngành...

Phó Chủ nhiệm VPCP Cao Huy đề nghị Bộ Tư pháp sớm hoàn thiện, trình Chính phủ Nghị định sửa đổi Nghị định 55 về công tác pháp chế. Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính, các bộ, cơ quan cần đặc biệt quan tâm thực hiện các nhiệm vụ kiện toàn, đổi mới về tổ chức, bộ máy, biên chế người làm công tác xây dựng pháp luật, pháp chế; bảo đảm nguồn lực cho công tác xây dựng hoàn thiện pháp luật và thi hành pháp luật.

Nhân dịp này, thay mặt lãnh đạo VPCP, Phó Chủ nhiệm Cao Huy cảm ơn sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả của Bộ Tư pháp, tổ chức pháp chế của các bộ, cơ quan Đảng, Quốc hội, Chủ tịch nước, các cơ quan trung ương, cũng như sự hợp tác hiệu quả của Tổ chức hợp tác phát triển Đức (GIZ) với VPCP và Vụ Pháp luật (VPCP) trong thời gian qua và mong rằng tiếp tục có được sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả hơn nữa trong thời gian tới.

Hoàng Giang